6వ తరగతి సాంఘిక శాస్త్రం (సెమిస్టర్-2)
పాఠం 12: సమానత్వం వైపు (ప్రశ్నల నిధి)
1. వ్యక్తుల చర్మపు రంగు లేదా జాతి మూలం (Racial or ethnic origin) ఆధారంగా చూపే వివక్షను ఏమంటారు?
వివరణ: ఒక వ్యక్తి యొక్క చర్మపు రంగు లేదా వారి జాతి మూలం ఆధారంగా వారి పట్ల వివక్ష చూపడాన్ని జాతి వివక్ష అంటారు.
2. దక్షిణాఫ్రికాలో జాతి వివక్షకు గురై, రైలు నుండి తోసివేయబడిన భారతీయ నాయకుడు ఎవరు?
వివరణ: గాంధీజీ దక్షిణాఫ్రికాలోని ప్రిటోరియాకు రైలులో ప్రయాణిస్తున్నప్పుడు జాతి వివక్షకు గురయ్యారు.
3. గాంధీజీ దక్షిణాఫ్రికాలో రైలు నుండి బలవంతంగా దించివేయబడినప్పుడు, ఆయన వద్ద ఏ తరగతి టికెట్ ఉంది?
వివరణ: గాంధీజీ వద్ద మొదటి తరగతి టికెట్ ఉన్నప్పటికీ, ఒక తెల్లజాతి వ్యక్తి ప్రోద్బలంతో ఆయనను రైలు నుండి తోసివేశారు.
4. దక్షిణాఫ్రికాలో జాతి ప్రాతిపదికన ప్రజలను వేరుచేసే వ్యవస్థను (Seggregation of people on grounds of race) ఏమని పిలుస్తారు?
వివరణ: “అపార్థీడ్” వ్యవస్థ అనగా జాతి ప్రాతిపదికన ప్రజలను వేరుచేయడం అని స్పష్టంగా నిర్వచించబడింది.
5. దక్షిణాఫ్రికాలో ‘అపార్థీడ్’ వ్యవస్థకు వ్యతిరేకంగా పోరాడిన నాయకుడిగా పాఠ్యభాగంలో ఎవరిని పేర్కొన్నారు?
వివరణ: నెల్సన్ మండేలా దక్షిణాఫ్రికాలో ‘అపార్థీడ్’ (వర్ణ వివక్ష) వ్యవస్థకు వ్యతిరేకంగా పోరాడారు.
6. PWD చట్టం, 2016 ప్రకారం కిందివారిలో ఎవరిని “దివ్యంగులు”గా పరిగణిస్తారు?
వివరణ: PWD చట్టం, 2016 (Persons with Disabilities Act) ఈ నాలుగు రకాల అశక్తతలను దివ్యాంగులుగా నిర్వచిస్తుంది.
7. పాఠ్యభాగం ప్రకారం, దివ్యాంగుల స్థితికి గల కారణాలుగా వేటిని పేర్కొన్నారు?
వివరణ: “వీరిలో కొందరు పుట్టుకతో, లేదా కొందరు ప్రమాదాలలో శరీర భాగాలను కోల్పోవచ్చు” అని పేర్కొనబడింది.
8. ఒక వ్యక్తి నివసించే లేదా జన్మించిన స్థలం ఆధారంగా చూపే వివక్షను ఏమంటారు?
వివరణ: ఒక వ్యక్తి నివాస స్థలం లేదా జన్మ స్థలం (region they live or born) ఆధారంగా చూపే వివక్షను ప్రాంతీయ వివక్ష అని నిర్వచించారు.
9. కింది వాటిలో పాఠ్యభాగంలో ప్రాంతీయ వివక్షకు ఉదాహరణగా దేనిని పేర్కొన్నారు?
వివరణ: ప్రాంతీయ వివక్షకు ఉదాహరణలుగా “గ్రామాల పట్ల పట్టణాలు” మరియు “గిరిజన ప్రాంతాల పట్ల మైదాన ప్రాంతాలు” అనేవి పేర్కొనబడ్డాయి.
10. ప్రాంతీయ వివక్షకు మూల కారణాలుగా పాఠ్యభాగం వేటిని పేర్కొంది?
వివరణ: “ఇది పక్షపాతం (Prejudice) లేదా మూసధోరణి (Stereotype) కారణంగా మొదలవుతుంది” అని స్పష్టంగా ఉంది.
11. చిత్రాలలో బాలికలకు వంటసామాగ్రి, బాలురకు కార్లు వంటి ఆటబొమ్మలను చూపడం, కింది ఏ భావనకు ఉదాహరణ?
వివరణ: ఈ చిత్రాలు అబ్బాయిలు మరియు అమ్మాయిలు వేటితో ఆడుకోవాలనే దానిపై సమాజంలో పాతుకుపోయిన అభిప్రాయాలను (మూసధోరణులను) సూచిస్తాయి.
12. “అబ్బాయిలు ఏడవకూడదు” లేదా “అమ్మాయిలు వంటపనికే పరిమితం” వంటి నమ్మకాలు దేనికి ఉదాహరణలు?
వివరణ: ఒక సమూహం గురించి స్థిరమైన అభిప్రాయాన్ని ఏర్పరచుకోవడాన్ని “మూసధోరణి” అంటారు. “వంట మరియు ఇతర ఇంటి పనులు స్త్రీల పనిగా పరిగణించబడతాయి” అని పేర్కొనబడింది, ఇది మూసధోరణికి స్పష్టమైన ఉదాహరణ.
13. కింది వాటిలో పాఠ్యభాగం ప్రకారం అసమానతకు మూల కారణం కానిది ఏది?
వివరణ: అసమానతకు మూల కారణాల జాబితాలో పేదరికం, నిరక్షరాస్యత, సామాజిక ఆచారాలు, మతం, వృత్తి, అవిద్యా, నిరుద్యోగం, మరియు అవగాహనలోపం ఉన్నాయి. సుస్థిర అభివృద్ధి అనేది ఒక పరిష్కారం కానీ కారణం కాదు.
14. అసమానతల ఫలితంగా పాఠ్యభాగం దేనిని పేర్కొంది?
వివరణ: అసమానతలు దీర్ఘకాలిక సామాజిక మరియు ఆర్థిక అభివృద్ధికి ముప్పు కలిగిస్తాయి, సామాజిక అశాంతికి కారణమవుతాయి, పేదరికంలోకి నెట్టివేసి ఆత్మగౌరవాన్ని దెబ్బతీస్తాయి.
15. పేదరికం (Poverty) మరియు అసమానత (Inequality) మధ్య సంబంధం ఏమిటి?
వివరణ: ఇది ఒక ఉన్నత-స్థాయి అవగాహన ప్రశ్న. “అసమానతకు మూల కారణాలు” జాబితాలో ‘పేదరికం’ ఉంది. అదే పేజీలో, “అసమానతల ఫలితాలు” జాబితాలో “పేదరికంలోకి నెట్టివేసి” అని ఉంది. దీనిని బట్టి పేదరికం అనేది అసమానతకు కారణం మరియు ఫలితం రెండూ అని, ఇది ఒక విష వలయం (vicious cycle) అని అర్థం చేసుకోవచ్చు.
16. 19వ శతాబ్దంలో సామాజిక దురాచారాలకు (సతీ సహగమనం వంటివి) వ్యతిరేకంగా చర్చలు ప్రారంభించిన సంస్కర్తగా పాఠ్యభాగం ఎవరిని పేర్కొంది?
వివరణ: “రాజా రామ్ మోహన్ రాయ్, ఈశ్వర చంద్ర విద్యాసాగర్…” వంటి సంస్కర్తలు సామాజిక ఆచారాలు మరియు పద్ధతుల గురించి చర్చలు ప్రారంభించారని పేర్కొనబడింది.
17. ‘సతీ సహగమనం’ ఏ సంవత్సరంలో చట్టబద్ధంగా నిషేధించబడింది?
వివరణ: “ఉదాహరణకు, సతీ సహగమనం 1829వ సంవత్సరంలో నిషేధించబడింది” అని స్పష్టంగా పేర్కొనబడింది.
18. కింది వారిలో ప్రధానంగా “కుల వివక్ష”కు వ్యతిరేకంగా పోరాడినట్లు పాఠ్యభాగంలో పేర్కొన్నది ఎవరు?
వివరణ: “శ్రీ నారాయణ గురు, డా. బి.ఆర్. అంబేద్కర్, సి.వి. రామస్వామి నైకర్, జ్యోతిబాయి ఫూలే” తదితరులు “కుల వివక్షకు వ్యతిరేకంగా పోరాడారు” అని పేర్కొనబడింది.
19. పాఠ్యభాగం ప్రకారం, కింది సంస్కర్తలను వారు వ్యతిరేకించిన ప్రధాన అంశంతో జతపరచండి:
I. రాజా రామ్ మోహన్ రాయ్
II. డా. బి.ఆర్. అంబేద్కర్
a. కుల వివక్ష మరియు అంటరానితనం
b. సతీ సహగమనం వంటి సామాజిక దురాచారాలు
వివరణ: రాజా రామ్ మోహన్ రాయ్ సామాజిక ఆచారాలకు (సతీ సహగమనం వంటివి) వ్యతిరేకంగా పోరాడారు. డా. బి.ఆర్. అంబేద్కర్ కుల వివక్ష మరియు అంటరానితనానికి వ్యతిరేకంగా పోరాడినట్లు స్పష్టంగా ఉంది.
20. బ్రిటిష్ పాలనకు వ్యతిరేకంగా పోరాడిన వారు, ప్రజలను ఏకం చేయడానికి దేనికి వ్యతిరేకంగా కూడా పోరాడారు?
వివరణ: “బ్రిటిష్ పాలనకు వ్యతిరేకంగా పోరాడిన వారు ప్రజలను ఏకం చేయడానికి వివక్షకు వ్యతిరేకంగా కూడా పోరాడారు.”
21. భారత రాజ్యాంగంలోని ఏ ఆర్టికల్ “చట్టం ముందు అందరూ సమానం” (Equality before law) అని తెలుపుతుంది?
వివరణ: “14వ నిబంధన: చట్టం ముందు అందరూ సమానం” అని స్పష్టంగా పేర్కొనబడింది.
22. “రాజ్యం మతం, జాతి, కులం, లింగం, పుట్టిన ప్రదేశం ఆధారంగా ఏ పౌరుడి పట్ల వివక్ష చూపరాదు” అని ఏ ఆర్టికల్ పేర్కొంది?
వివరణ: ఇది “15 (1)వ నిబంధన” కింద స్పష్టంగా నిర్వచించబడింది.
23. ప్రభుత్వ ఉద్యోగాలలో పౌరులందరికీ సమాన అవకాశాలను (Equality of opportunities in matters of public employment) కల్పించే ఆర్టికల్ ఏది?
వివరణ: “16వ నిబంధన: ప్రభుత్వ రంగ ఉద్యోగాలలో అందరికీ సమాన అవకాశాలు” అని పేర్కొనబడింది.
24. భారత రాజ్యాంగంలో “అంటరానితనం” (Untouchability)ను నేరంగా పరిగణించి, రద్దు చేసిన ఆర్టికల్ ఏది?
వివరణ: “17వ నిబంధన: అంటరానితనం పాటించడం నేరం. దీనిని పాటించేవారు చట్ట ప్రకారం శిక్షార్హులు” అని పేర్కొనబడింది.
25. 6 నుండి 14 సంవత్సరాల వయస్సు గల బాలలందరికీ “ఉచిత మరియు నిర్బంధ విద్య”ను అందించే ఆర్టికల్ ఏది?
వివరణ: “21-(A)వ నిబంధన: 6 – 14 ఏళ్ల వయస్సులో ఉన్న బాలలందరికీ ఉచిత నిర్బంధ ప్రాథమిక విద్య” అని పేర్కొనబడింది.
26. దేశ ప్రజలందరికీ “సమాన హోదా మరియు అవకాశం” (Equality of status and opportunity) కల్పిస్తున్నది ఏది?
వివరణ: రాజ్యాంగ ప్రవేశిక దేశ ప్రజలందరికీ సమాన హోదాను, అవకాశాలను కల్పిస్తుంది అని తెలుపుతుంది.
27. ఒక గ్రామంలో, ఒక వ్యక్తిని తన కులం కారణంగా బహిరంగ బావి నుండి నీరు తీసుకోకుండా నిరోధించారు. ఇది రాజ్యాంగంలోని ఏ ఆర్టికల్‌ను స్పష్టంగా ఉల్లంఘిస్తుంది?
వివరణ: ఇది ఒక అప్లికేషన్ ప్రశ్న. కులం ఆధారంగా బహిరంగ ప్రదేశాలలో (బావి వంటివి) ప్రవేశాన్ని లేదా వినియోగాన్ని నిరాకరించడం “అంటరానితనం” యొక్క ఆచరణ రూపం. ఆర్టికల్ 17 అటువంటి పద్ధతులను నేరంగా పరిగణిస్తుంది.
28. ఒక 9 ఏళ్ల బాలుడిని బడికి పంపకుండా, అతని తల్లిదండ్రులు ఒక టీ దుకాణంలో పనికి పెట్టుకున్నారు. ఇది ఏ రాజ్యాంగ హక్కును ఉల్లంఘిస్తుంది?
వివరణ: ఇది ఒక అప్లికేషన్ ప్రశ్న. 6 నుండి 14 సంవత్సరాల మధ్య వయస్సు గల పిల్లలకు ఉచిత మరియు నిర్బంధ విద్య అనేది ఆర్టికల్ 21-A ద్వారా హామీ ఇవ్వబడిన హక్కు. ఆ బాలుడు (9 ఏళ్లు) ఆ వయో పరిధిలో ఉన్నాడు, కాబట్టి బడికి బదులు పనికి వెళ్లడం ఈ హక్కును ఉల్లంఘిస్తుంది.
29. దక్షిణాఫ్రికా మాజీ అధ్యక్షుడు నెల్సన్ మండేలా ఎన్ని సంవత్సరాలు జైలు జీవితం గడిపారు?
వివరణ: “27 సంవత్సరాల జైలు జీవితం తర్వాత… నెల్సన్ మండేలా 1990వ సం॥లో విడుదలయ్యారు.”
30. ‘దక్షిణాఫ్రికా గాంధీ’ (Gandhi of South Africa) అని ఎవరిని పిలుస్తారు?
వివరణ: నెల్సన్ మండేలా గురించి వివరిస్తూ, “ఆయనను ‘దక్షిణాఫ్రికా గాంధీ’ అని పిలుస్తారు” అని పేర్కొనబడింది.
Leave a Reply