1. ఢిల్లీ సుల్తానుల పాలనకు ముందు కావేరి నది డెల్టా ప్రాంతాన్ని ఏ రాజవంశం పాలించింది? A) పాండ్యులు B) చౌహానులు C) చోళులు D) రాష్ట్రకూటులు సమాధానం తనిఖీ చేయి వివరణ: దక్షిణ భారతదేశంలో, ముఖ్యంగా కావేరి నది డెల్టా…
1. ఢిల్లీ సుల్తానుల పాలనకు ముందు కావేరి నది డెల్టా ప్రాంతాన్ని ఏ రాజవంశం పాలించింది?
వివరణ: దక్షిణ భారతదేశంలో, ముఖ్యంగా కావేరి నది డెల్టా ప్రాంతంలో చోళుల రాజ్యాన్ని స్పష్టంగా గుర్తించవచ్చు. ఇది ఢిల్లీ సుల్తానుల పాలనకు ముందు కాలం నాటి పటం.
2. ఢిల్లీ సుల్తానుల పాలనకు పూర్వపు భారతదేశంలో లేని రాజవంశాన్ని గుర్తించండి.
వివరణ: ఈ పటంలో చౌహానులు, రాష్ట్రకూటులు, చోళులు, పాండ్యులు వంటి రాజ్యాలు ఉన్నాయి. మొఘలులు ఢిల్లీ సుల్తానుల తర్వాత (క్రీ.శ. 1526లో) భారతదేశంలో తమ పాలనను స్థాపించారు, కాబట్టి వారు ఈ పటంలో లేరు.
3. ఖిల్జీ వంశం (1290-1320) తర్వాత ఏ వంశం పాలనకు వచ్చింది?
వివరణ: ఢిల్లీ సుల్తానుల పాలన క్రమం: 1. బానిస వంశం (1206-1290), 2. ఖిల్జీ వంశం (1290-1320), 3. తుగ్లక్ వంశం (1320-1414), 4. సయ్యద్ వంశం (1414-1451), 5. లోడి వంశం (1451-1526). కాబట్టి, ఖిల్జీ వంశం తర్వాత తుగ్లక్ వంశం పాలనకు వచ్చింది.
4. ‘ఇండో-ఇస్లామిక్ శైలి’ అనేది ఈ అధ్యాయంలోని ఏ విభాగానికి చెందినది?
వివరణ: ‘కళలు మరియు నిర్మాణాలు’ అనే విభాగం కింద ‘ఇండో-ఇస్లామిక్ శైలి’ మరియు ‘అర్ధ చంద్రాకార నిర్మాణ శైలి’ అనే అంశాలు పేర్కొనబడ్డాయి. ఇది వారి వాస్తుశిల్పానికి సంబంధించినది.
5. ‘చరిత్ర’ అనగా ఏమిటి?
వివరణ: “గతాన్ని అధ్యయనం చేయడమే చరిత్ర” అని స్పష్టంగా నిర్వచించబడింది.
6. ‘శాసనాలు’ (Inscriptions) ఏ రకమైన ఆధారాల క్రిందకు వస్తాయి?
వివరణ: ‘పురావస్తు ఆధారాలు’ (Archaeological Sources) అనే విభాగంలో నాణేలు, స్మారక కట్టడాలు, కళాఖండాలు మరియు శాసనాలు (రాతి శాసనాలు, దేవాలయ గోడ శాసనాలు) ఉంటాయి.
7. ‘ఇతిహాసాలు మరియు కవితలు’ (Epics & Poems) ఏ రకమైన ఆధారాలుగా వర్గీకరించబడ్డాయి?
వివరణ: ‘లిఖిత ఆధారాలు’ (Literary Sources) అనే విభాగంలో ఇతిహాసాలు & కవితలు, విదేశీ యాత్రికుల కథనాలు, భారతీయ రచయితల రచనలు మరియు జానపద కళలు ఉంటాయి.
8. ఒక చరిత్రకారుడు ఒక పాత కోటలో కొన్ని మట్టి కుండలు (Potteries) మరియు పనిముట్లు (Tools) కనుగొన్నాడు. ఈ వస్తువులు ఏ రకమైన ఆధారాలు?
వివరణ: ‘పురావస్తు ఆధారాలు’ కింద ‘కళాఖండాలు’ (Artefacts) అనే ఉప-విభాగంలో మట్టిపాత్రలు, బొమ్మలు, పనిముట్లు మరియు ఆభరణాలను వర్గీకరించింది.
9. ‘మధ్యయుగ చరిత్ర’ (Medieval History) ఏ కాలాన్ని సూచిస్తుంది?
వివరణ: మధ్యయుగ చరిత్ర క్రీ.శ. 8 నుండి 18వ శతాబ్దం వరకు ఉంటుంది.
10. ఢిల్లీ సుల్తానుల పాలన కాలం (క్రీ.శ. 1206 – 1526) భారతదేశ చరిత్రలో ఏ యుగానికి చెందుతుంది?
వివరణ: ఢిల్లీ సుల్తానుల కాలం క్రీ.శ. 1206లో ప్రారంభమవుతుంది. క్రీ.శ. 8 నుండి 18వ శతాబ్దం వరకు ఉన్న కాలాన్ని మధ్యయుగం అంటారు. కాబట్టి, సుల్తానుల పాలన మధ్యయుగంలోకి వస్తుంది.
11. ఆధునిక ఢిల్లీ నగరానికి ‘ఢిల్లీకపుర’ (Dhillikapura) అని పేరు పెట్టి, దానిని తమ రాజధానిగా చేసుకున్న మొదటి రాజవంశం ఏది?
వివరణ: తోమర రాజపుత్రులు ‘ఢిల్లీకపుర’ (ఆధునిక ఢిల్లీ)ని నిర్మించి, దానిని తమ రాజధానిగా చేసుకున్నారు.
12. క్రీ.శ. 1192లో జరిగిన రెండవ తరైన్ యుద్ధంలో పృథ్వీరాజ్ చౌహాన్‌ను ఓడించినది ఎవరు?
వివరణ: క్రీ.శ. 1192లో జరిగిన రెండవ తరైన్ యుద్ధంలో మహమ్మద్ ఘోరీ, అజ్మీర్కు చెందిన చౌహాన్ (చహమానుల) పాలకుడైన పృథ్వీరాజ్ చౌహాన్‌ను ఓడించి, ఢిల్లీని స్వాధీనం చేసుకున్నాడు.
13. ఢిల్లీ సుల్తానుల వంశాల కాలక్రమం ప్రకారం, బానిస వంశ స్థాపకుడు ఎవరు?
వివరణ: బానిస వంశం (క్రీ.శ. 1206-1290) గురించి వివరిస్తూ, కుతుబుద్దీన్ ఐబక్ను మొదటి పాలకుడిగా పేర్కొన్నారు.
14. ఢిల్లీ సుల్తానుల వంశాల పట్టిక ప్రకారం, ఖిల్జీ వంశ స్థాపకుడు ఎవరు?
వివరణ: ఖిల్జీ వంశం (క్రీ.శ. 1290-1320) యొక్క స్థాపకుడు జలాలుద్దీన్ ఖిల్జీగా స్పష్టంగా పేర్కొనబడింది.
15. ఢిల్లీ సుల్తానుల వంశాల పట్టిక ప్రకారం, తుగ్లక్ వంశ స్థాపకుడు ఎవరు?
వివరణ: తుగ్లక్ వంశం (క్రీ.శ. 1320-1414) స్థాపకుడు ఘియాజుద్దీన్ తుగ్లక్గా (1320-1324) పేర్కొనబడింది.
16. ఢిల్లీ సుల్తానుల వంశాల పట్టిక ప్రకారం, అత్యంత సుదీర్ఘ కాలం పాలించిన వంశం ఏది?
వివరణ: పాలనా కాలాలు: బానిస వంశం (1206-1290) = 84 సంవత్సరాలు; ఖిల్జీ వంశం (1290-1320) = 30 సంవత్సరాలు; తుగ్లక్ వంశం (1320-1414) = 94 సంవత్సరాలు; సయ్యద్ వంశం (1414-1451) = 37 సంవత్సరాలు; లోడి వంశం (1451-1526) = 75 సంవత్సరాలు. వీటిలో తుగ్లక్ వంశం అత్యంత సుదీర్ఘంగా (94 ఏళ్ళు) పాలించింది.
17. ఢిల్లీ సుల్తానుల వంశాల పట్టిక ప్రకారం, అత్యంత తక్కువ కాలం పాలించిన వంశం ఏది?
వివరణ: పాలనా కాలాలు: ఖిల్జీ వంశం (1290-1320) = 30 సంవత్సరాలు; సయ్యద్ వంశం (1414-1451) = 37 సంవత్సరాలు. మిగిలిన వంశాలు వీటికంటే ఎక్కువ కాలం పాలించాయి. కాబట్టి ఖిల్జీ వంశం అత్యంత తక్కువ కాలం పాలించింది.
18. బానిస వంశాన్ని ‘మామ్లుక్ వంశం’ అని కూడా పిలుస్తారు. ‘మామ్లుక్’ (Mamluk) అనగా అరబిక్ భాషలో అర్థం ఏమిటి?
వివరణ: “మామ్లుక్ అనగా బానిస అని అర్థం” అని స్పష్టంగా వివరించబడింది.
19. కుతుబుద్దీన్ ఐబక్ తన రాజధానిని లాహోర్‌లో స్థాపించగా, దానిని ఢిల్లీకి మార్చిన సుల్తాన్ ఎవరు?
వివరణ: కుతుబుద్దీన్ ఐబక్ లాహోర్ను రాజధానిగా చేసుకుని పాలించాడు. అతని తర్వాత ఇల్తుత్మిష్ రాజధానిని ఢిల్లీకి మార్చాడు, అందుకే ఇల్తుత్మిష్ను “ఢిల్లీకి తొలి సార్వభౌమ పాలకుడు” అని అంటారు.
20. ఢిల్లీ సింహాసనాన్ని అధిష్టించిన ఏకైక మహిళా సుల్తానా ఎవరు?
వివరణ: ఇల్తుత్మిష్ కుమార్తె అయిన రజియా సుల్తానా (క్రీ.శ. 1236-1239) ఢిల్లీని పాలించిన ఏకైక మహిళ.
21. రజియా సుల్తానా (క్రీ.శ. 1236-1239) పాలన కొద్ది కాలానికే పరిమితం కావడానికి గల ప్రధాన సామాజిక-రాజకీయ కారణం ఏమిటి?
వివరణ: “మహిళా పాలకవర్గాన్ని అమీరులు మరియు ‘చిహల్గనీ’లు వ్యతిరేకించారు”. ఆమె సమర్థురాలైనప్పటికీ, ఒక మహిళ కింద పనిచేయడానికి ప్రభువులు ఇష్టపడకపోవడమే ఆమె పతనానికి ప్రధాన కారణం.
22. బానిస వంశం పాలకులలో, సుల్తాన్ యొక్క ప్రతిష్ట మరియు అధికారాన్ని పునరుద్ధరించడానికి, మరియు ‘చిహల్గనీ’ (నలభై మంది) అధికారాన్ని అణచివేసిన పాలకుడు ఎవరు?
వివరణ: ఇల్తుత్మిష్ తర్వాత ‘చిహల్గనీ’లు చాలా శక్తివంతులయ్యారు. ఘియాజుద్దీన్ బాల్బన్ (క్రీ.శ. 1266-1287) సుల్తాన్ అధికారాన్ని, ప్రతిష్టను పునరుద్ధరించడానికి ‘చిహల్గనీ’ల అధికారాన్ని అణచివేశాడు.
23. క్రింది వాటిలో అల్లావుద్దీన్ ఖిల్జీ (క్రీ.శ. 1296-1316)చే జయించబడిన ఉత్తర భారతదేశ ప్రాంతం ఏది?
వివరణ: అల్లావుద్దీన్ ఖిల్జీ ఉత్తర భారతదేశంలో “గుజరాత్, రణథంబోర్, చిత్తూర్ మరియు మాల్వా” ప్రాంతాలను జయించాడు.
24. అల్లావుద్దీన్ ఖిల్జీ ప్రవేశపెట్టిన మార్కెట్ సంస్కరణలు (ధరల నియంత్రణ) మరియు సైనిక సంస్కరణల (గుర్రాలకు ముద్ర) యొక్క ప్రధాన ఉద్దేశ్యం ఏమిటి?
వివరణ: అల్లావుద్దీన్ ఖిల్జీ మంగోలుల దాడులను ఎదుర్కోవడానికి మరియు తన సామ్రాజ్యాన్ని విస్తరించడానికి ఒక పెద్ద సైన్యాన్ని నిర్వహించాల్సిన అవసరం ఏర్పడింది. సైనికులకు తక్కువ జీతాలు ఇచ్చినా, వారు జీవించడానికి వీలుగా మార్కెట్లో వస్తువుల ధరలను నియంత్రించాడు. సైన్యంలో మోసాలను అరికట్టడానికి గుర్రాలకు ముద్ర (బ్రాండింగ్) వేసే పద్ధతిని ప్రవేశపెట్టాడు.
25. మహమ్మద్ బిన్ తుగ్లక్ తన రాజధానిని ఢిల్లీ నుండి దక్షిణ భారతదేశంలోని ఏ నగరానికి మార్చాడు?
వివరణ: మహమ్మద్ బిన్ తుగ్లక్ (క్రీ.శ. 1324-1351) తన రాజధానిని ఢిల్లీ నుండి దౌలతాబాద్ (పాత పేరు దేవగిరి)కు మార్చాడు.
26. రాజధానిని ఢిల్లీ నుండి దౌలతాబాద్‌కు మార్చాలన్న మహమ్మద్ బిన్ తుగ్లక్ నిర్ణయం విఫలం కావడానికి ప్రధాన కారణం ఏమిటి?
వివరణ: ఈ ప్రణాళిక ఆచరణ సాధ్యం కాలేదు. వేసవిలో ప్రజలను 1500 కి.మీ. దూరం బలవంతంగా తరలించడం వలన మార్గమధ్యలో చాలా మంది మరణించారు, ఇది తీవ్ర ప్రజా వ్యతిరేకతకు దారితీసి విఫలమైంది.
27. మహమ్మద్ బిన్ తుగ్లక్ వెండి (టంకా) నాణేలకు బదులుగా ఏ లోహంతో చేసిన ‘టోకెన్ కరెన్సీ’ని ప్రవేశపెట్టాడు?
వివరణ: వెండి కొరత కారణంగా, మహమ్మద్ బిన్ తుగ్లక్ వెండి టంకా విలువకు సమానమైన రాగి నాణేలను (టోకెన్ కరెన్సీ) ప్రవేశపెట్టాడు.
28. మహమ్మద్ బిన్ తుగ్లక్ యొక్క టోకెన్ కరెన్సీ ప్రయోగం విఫలం కావడానికి గల ప్రధాన సాంకేతిక కారణం ఏమిటి?
వివరణ: సుల్తాన్ “నకిలీ నాణేల ముద్రణకు వ్యతిరేకంగా సరైన జాగ్రత్తలు తీసుకోవడంలో విఫలమయ్యాడు. దీని వలన సామాన్య ప్రజలు కూడా తమ ఇళ్లలోనే నాణేల ముద్రణను ప్రారంభించారు.” ఇది ఆర్థిక వ్యవస్థ పతనానికి దారితీసింది.
29. ఢిల్లీ సుల్తానుల పాలనను తీవ్రంగా బలహీనపరిచిన ‘తైమూర్’ దండయాత్ర ఏ సంవత్సరంలో జరిగింది?
వివరణ: తుగ్లక్ వంశం చివరి రోజుల్లో, క్రీ.శ. 1398లో తైమూర్ ఢిల్లీపై దండయాత్ర చేసి, నగరాన్ని దోచుకున్నాడు. ఇది సుల్తానుల అధికారాన్ని బలహీనపరిచింది మరియు పతనానికి దారితీసింది.
30. ఢిల్లీ సుల్తానుల వంశాలలో నాల్గవది అయిన సయ్యద్ వంశ స్థాపకుడు ఎవరు?
వివరణ: సయ్యద్ వంశం (క్రీ.శ. 1414-1451) స్థాపకుడు ఖిజర్ ఖాన్.
31. ఢిల్లీ సుల్తానులలో చివరి పాలకుడు మరియు 1526లో మొదటి పానిపట్ యుద్ధంలో బాబర్ చేతిలో ఓడిపోయినది ఎవరు?
వివరణ: ఢిల్లీ సుల్తానులలో చివరి వంశం లోడి వంశం. వారి చివరి పాలకుడు ఇబ్రహీం లోడి. ఇతను క్రీ.శ. 1526లో జరిగిన మొదటి పానిపట్ యుద్ధంలో బాబర్ చేతిలో ఓడిపోయాడు, దీంతో ఢిల్లీ సుల్తానుల పాలన ముగిసింది.
32. ఢిల్లీ సుల్తానులు ఇస్లామిక్ ధార్మిక చట్టం ప్రకారం పాలించారు. ఆ చట్టాన్ని ఏమంటారు?
వివరణ: “సుల్తాన్ సర్వాధికారి. ‘షరియత్’ (ఇస్లామిక్ చట్టం) ఆధారంగా పాలన జరిగేది.”
33. ఇల్తుత్మిష్ తన సైనిక అవసరాల కోసం కొనుగోలు చేసిన ప్రత్యేక సైనిక బానిసలను ఏమని పిలిచేవారు?
వివరణ: ఇల్తుత్మిష్ సైనిక సేవ కోసం “బందగన్” అని పిలవబడే ప్రత్యేక బానిసలను కొనుగోలు చేసేవాడు. వీరిని పర్షియన్ భాషలో “బందగన్” అని పిలుస్తారు.
34. ఇల్తుత్మిష్ కాలంలో పరిపాలనలో సహాయపడటానికి ఏర్పాటు చేయబడిన 40 మంది టర్కిష్ ప్రభువుల బృందాన్ని ఏమని పిలుస్తారు?
వివరణ: ఇల్తుత్మిష్ “టర్కిష్ ప్రభువులతో కూడిన ‘చిహల్గనీ’ లేదా ‘నలభై మంది’ అనే వ్యవస్థను ప్రారంభించాడు”. ఇది పరిపాలనలో కీలక పాత్ర పోషించింది.
35. ఢిల్లీ సుల్తానుల కాలంలో, పరిపాలనా సౌలభ్యం కోసం రాష్ట్రాన్ని/ప్రావిన్సును ఏమని పిలిచేవారు?
వివరణ: ఢిల్లీ సుల్తానుల సామ్రాజ్యాన్ని ‘ఇక్తా’లు (ప్రావిన్సులు)గా విభజించారు.
Leave a Reply