October 22, 2025

జీవ క్రియలు క్విజ్ – 3 (శ్వాసక్రియ, ప్రసరణ, విసర్జన)

జీవ క్రియలు క్విజ్ – 3 (శ్వాసక్రియ, ప్రసరణ, విసర్జన) జీవ క్రియలు క్విజ్ – 3 (శ్వాసక్రియ, ప్రసరణ, విసర్జన) 1. శ్వాసక్రియలో మొదటి దశ అయిన ‘గ్లైకాలసిస్’ కణంలో ఎక్కడ జరుగుతుంది? a) కణద్రవ్యం (Cytoplasm) b) మైటోకాండ్రియా…

1. శ్వాసక్రియలో మొదటి దశ అయిన ‘గ్లైకాలసిస్’ కణంలో ఎక్కడ జరుగుతుంది?

a) కణద్రవ్యం (Cytoplasm) b) మైటోకాండ్రియా c) కేంద్రకం d) రైబోజోములు

వివరణ: శ్వాసక్రియ (వాయుసహిత లేదా అవాయు) మొదటి దశ గ్లైకాలసిస్, ఇది కణద్రవ్యంలో జరుగుతుంది. ఇక్కడ గ్లూకోజ్ పైరువిక్ ఆమ్లంగా విచ్ఛిన్నమవుతుంది.

2. ఈస్ట్ వంటి జీవులలో అవాయు శ్వాసక్రియ (కిణ్వ ప్రక్రియ) వలన ఏర్పడే తుది ఉత్పత్తులు ఏవి?

a) లాక్టిక్ ఆమ్లం b) నీరు మరియు కార్బన్ డయాక్సైడ్ c) ఇథైల్ ఆల్కహాల్ మరియు కార్బన్ డయాక్సైడ్ d) ఎసిటిక్ ఆమ్లం

వివరణ: ఆక్సిజన్ లేనప్పుడు, ఈస్ట్ అవాయు శ్వాసక్రియ జరిపి, గ్లూకోజ్‌ను ఇథైల్ ఆల్కహాల్ మరియు కార్బన్ డయాక్సైడ్‌గా మారుస్తుంది. దీనిని కిణ్వ ప్రక్రియ (Fermentation) అంటారు.

3. కణం యొక్క “శక్తి కరెన్సీ” (Energy Currency) అని దేనిని పిలుస్తారు?

a) గ్లూకోజ్ b) ATP (ఎడినోసిన్ ట్రైఫాస్ఫేట్) c) మైటోకాండ్రియా d) DNA

వివరణ: శ్వాసక్రియలో విడుదలైన శక్తి ATP (ఎడినోసిన్ ట్రైఫాస్ఫేట్) అణువులలో నిల్వ చేయబడుతుంది. కణంలోని అన్ని జీవక్రియలకు ఈ ATP శక్తిని అందిస్తుంది.

4. వాయుసహిత శ్వాసక్రియలో ‘క్రెబ్స్ వలయం’ కణంలోని ఏ భాగంలో జరుగుతుంది?

a) కణద్రవ్యం b) రైబోజోమ్ c) హరితరేణువు d) మైటోకాండ్రియా

వివరణ: వాయుసహిత శ్వాసక్రియ యొక్క రెండవ దశ (క్రెబ్స్ వలయం) మైటోకాండ్రియా యొక్క మాత్రికలో జరుగుతుంది.

5. ఊపిరితిత్తులలో వాయు మార్పిడి (ఆక్సిజన్ మరియు CO2) జరిగే సూక్ష్మమైన గాలి తిత్తులను ఏమంటారు?

a) వాయుగోణులు (Alveoli) b) శ్వాస నాళికలు c) నెఫ్రాన్లు d) డెండ్రైట్లు

వివరణ: వాయుగోణులు ఊపిరితిత్తులలోని మిలియన్ల కొద్దీ ఉండే చిన్న గాలి సంచులు. ఇక్కడే రక్తానికి మరియు గాలికి మధ్య వాయువుల మార్పిడి (విసరణ ద్వారా) జరుగుతుంది.

6. ఆహారం వాయునాళంలోకి ప్రవేశించకుండా నిరోధించే కండరయుత నిర్మాణం ఏది?

a) స్వరపేటిక (Larynx) b) గ్రసని (Pharynx) c) ఉపజిహ్విక (Epiglottis) d) ఆహారవాహిక (Esophagus)

వివరణ: మనం ఆహారం మింగినప్పుడు, ఉపజిహ్విక అనే చిన్న మృదులాస్థి నిర్మాణం వాయునాళాన్ని మూసివేస్తుంది, తద్వారా ఆహారం ఊపిరితిత్తులలోకి వెళ్లకుండా ఆహారవాహికలోకి వెళుతుంది.

7. రక్తంలో ఆక్సిజన్ రవాణాకు బాధ్యత వహించే వర్ణకం (pigment) ఏది?

a) హిమోగ్లోబిన్ b) పత్రహరితం (Chlorophyll) c) మెలనిన్ d) ఫైబ్రిన్

వివరణ: హిమోగ్లోబిన్ అనేది ఎర్ర రక్త కణాలలో ఉండే ఇనుము-ఆధారిత ప్రోటీన్. ఇది ఊపిరితిత్తుల నుండి ఆక్సిజన్‌ను గ్రహించి శరీర కణాలకు రవాణా చేస్తుంది.

8. గుండె నుండి రక్తాన్ని *బయటకు* (శరీర భాగాలకు) తీసుకువెళ్లే రక్త నాళాలను ఏమంటారు?

a) సిరలు (Veins) b) రక్త కేశ నాళికలు (Capillaries) c) శోషరస నాళాలు d) ధమనులు (Arteries)

వివరణ: ధమనులు (Arteries) గుండె నుండి ఆక్సిజన్ సహిత రక్తాన్ని శరీరంలోని వివిధ భాగాలకు తీసుకువెళతాయి (పుపుస ధమని మినహా).

9. గాయం తగిలినప్పుడు రక్తం గడ్డకట్టడానికి సహాయపడే రక్త కణాలు ఏవి?

a) ఎర్ర రక్త కణాలు (RBC) b) రక్త ఫలకికలు (Platelets) c) తెల్ల రక్త కణాలు (WBC) d) న్యూరాన్లు

వివరణ: రక్త ఫలకికలు రక్త నాళాలకు నష్టం జరిగినప్పుడు, అవి ఒకచోట చేరి రక్తం గడ్డకట్టే ప్రక్రియను ప్రారంభిస్తాయి, రక్తస్రావాన్ని ఆపుతాయి.

10. మానవ గుండెలోని పై గదులను ఏమంటారు?

a) కర్ణికలు (Atria/Auricles) b) జఠరికలు (Ventricles) c) కవాటాలు (Valves) d) ధమనులు (Arteries)

వివరణ: మానవ గుండెలో నాలుగు గదులు ఉంటాయి. పై రెండు గదులను కర్ణికలు (రక్తాన్ని స్వీకరిస్తాయి) అని, కింది రెండు గదులను జఠరికలు (రక్తాన్ని పంప్ చేస్తాయి) అని అంటారు.

11. మొక్కలలో వేర్ల నుండి నీటిని, ఖనిజ లవణాలను పత్రాలకు రవాణా చేసే కణజాలం ఏది?

a) పోషక కణజాలం (Phloem) b) బాహ్య చర్మం (Epidermis) c) దారువు (Xylem) d) విభాజ్య కణజాలం

వివరణ: దారువు (Xylem) అనేది మొక్కలలో నీటిని మరియు ఖనిజాలను వేర్ల నుండి పైకి, ఆకుల వరకు రవాణా చేసే ప్రసరణ కణజాలం.

12. మొక్కలలో పత్రాలలో తయారైన ఆహారాన్ని (చక్కెరలను) ఇతర భాగాలకు రవాణా చేసే కణజాలం ఏది?

a) దారువు (Xylem) b) వల్కలం (Cortex) c) మూలకేశాలు d) పోషక కణజాలం (Phloem)

వివరణ: పోషక కణజాలం (Phloem) కిరణజన్య సంయోగక్రియ ద్వారా ఆకులలో తయారైన ఆహారాన్ని (ప్రధానంగా సుక్రోజ్) మొక్క యొక్క ఇతర భాగాలకు (వేర్లు, ఫలాలు) రవాణా చేస్తుంది.

13. మూత్రపిండాలు పనిచేయనప్పుడు, కృత్రిమ మూత్రపిండం (డయలైజర్) ఉపయోగించి రక్తాన్ని శుద్ధి చేసే ప్రక్రియను ఏమంటారు?

a) ద్రవాభిసరణ b) డయాలసిస్ (రక్త విశ్లేషణ) c) భాష్పోత్సేకం d) రక్త మార్పిడి

వివరణ: డయాలసిస్ (హీమోడయాలసిస్) అనేది మూత్రపిండాలు విఫలమైనప్పుడు, రక్తం నుండి యూరియా వంటి వ్యర్థ పదార్థాలను మరియు అదనపు ద్రవాలను యంత్రం సహాయంతో తొలగించే ప్రక్రియ.

14. మొక్కలలోని విసర్జక పదార్థాలైన ‘రెసిన్లు’ మరియు ‘జిగురులు’ సాధారణంగా మొక్కలో ఎక్కడ నిల్వ ఉంటాయి?

a) పత్రరంధ్రాలు b) కొత్త ఆకులు c) పాత దారువు (Old Xylem) d) వేరు చివర్లు

వివరణ: రెసిన్లు, జిగురులు వంటి అనేక ద్వితీయ జీవక్రియా ఉత్పన్నాలు (విసర్జక పదార్థాలు) మొక్కకు హాని కలగకుండా పాత మరియు పనిచేయని దారువు కణజాలంలో నిల్వ చేయబడతాయి.

15. మలేరియా చికిత్సకు ఉపయోగపడే ‘క్వినైన్’ అనే ఆల్కలాయిడ్ ఏ మొక్క బెరడు నుండి లభిస్తుంది?

a) సింకోనా b) వేప c) తుమ్మ d) సర్పాగాంధి

వివరణ: క్వినైన్ అనేది సింకోనా చెట్టు యొక్క బెరడు నుండి సేకరించబడిన ఒక ఆల్కలాయిడ్. ఇది మలేరియా జ్వరానికి చికిత్స చేయడానికి సాంప్రదాయకంగా మరియు ఆధునిక వైద్యంలో ఉపయోగించబడుతుంది.